Türkiye Ortopedik Engelliler Federasyonu TOEF
Konfederasyon Hakkında
Türkiye Sakatlar Konfederasyonu, 1986 yılında 2908 Sayılı Yasanın 88. Maddesi gereğince engellilere hizmet için kurulmuş, kamu yararına çalışan üst düzey sivil toplum kuruluşudur. Ulusal ve uluslararası alanda ülkemizi temsil yetkisi bulunan Türkiye Sakatlar Konfederasyonu, Türkiye Sağırlar Milli Federasyonu, Türkiye Ortopedik Engelliler Federasyonu, Zihinsel Özürlüler Federasyonu, Görme Engelliler Federasyonu, Spastik Çocuklar ve Erişkinler Dernekleri – Cerebral Palsy- Federasyonu ve bağlı yüzlerce derneğin bileşeni olan en üst kurumsal yapıdır.
Türkiye Sakatlar Konfederasyonu’nun temel amacı engellilerin sosyal, ekonomik, kültürel, hukuki, mesleki ve sportif yönlerden sosyal yaşama, topluma ve çalışma hayatına kazandırılması için Anayasa, ilgili yasa ve yönetmeliklere uygun olarak ortak hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmektir.
Ülkemizdeki engelliler ile birlikte yaşama kültürünün yaygınlaşması, farkındalık oluşturulması başta olmak üzere, sosyal, kültürel, teknoloji, erişilebilirlik, eğitim ve istihdam amaçlı projeler gerçekleştiren Konfederasyonumuz, yerel ve genel yönetimlere danışmanlık yapar.
Özelde hedef kitlesi her engel gurubu olan Konfederasyonumuz, toplumun tamamını kucaklayarak, birlikte yaşama kültürünü yaygınlaştırmanın yanı sıra, engelliliği önleyici tedbirler alır.
Engelliler ile ilgili kamudaki erişilebilirlik, il istihdam kurulları vb çalışmalarda, temsilci verme hakkı bulunan Türkiye Sakatlar Konfederasyonu, ülkemizde en fazla temsiliyet yetkisi olan sivil toplum kuruluşudur.
Sayın, Derya YANIK
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı
Engelli bireylerin toplumsal yaşantılarının son 15 yıldaki değişimi, camiamızın yanı sıra tüm dünyadaki engelliler tarafından da izlenmekte ve başarılı bulunmaktadır. Bunda hiç şüphesiz Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesini ilk imzalayan taraf ülkelerden olmasının rolü büyüktür.
Sayın Bakanım;
Öncelikle, yeni görevinizin, ülkemize, camiamıza ve sizlere hayırlar getirmesini temenni ederiz. Biliyoruz ki bugüne kadar olduğu gibi bu günden sonra da Zat-ı Âlinizle engelli bireylerin eğitim, sağlık, sosyal hayata katılım, erişilebilirlik, ayrımcılık, spor, eşitlik, mevzuat düzenlemesi gibi konularda hızlı ve olumlu adımlar atılacaktır.
Engelli bireylerin toplumsal hayata herkes gibi tam ve eşit katılabilmesi için engel teşkil eden ve mevzuat düzenlemesi gerektiren konuları özet olarak aşağıda aktarmaya çalıştık. BM Engelli Hakları sözleşmesi ve Engelliler Hakkındaki Kanun’da da belirtildiği gibi engelliler ile ilgili alınacak kararlar engelli bireyleler ile birlikte yapılması gerekmekte olduğundan, engelli bireyleri temsilen Türkiye Sakatlar Konfederasyonu olarak sorunların tespit edilmesi ve çözüm önerileri konusunda katkı sunmak adına; tensipleriniz ve talimatlarınızla belirleyeceğiniz çalışma kurullarına iştirak edebiliriz.
Konfederasyonumuzun amaçları doğrultusunda, hedef kitlemizi doğrudan etkileyen tüm çalışmalarınızda yanınızda olduğumuz hususunu bilgilerinize arz ederiz.
| Ayhan BAHÇELİ
Genel Sekreter |
Yusuf ÇELEBİ
Başkan |
İstihdam
Kamu İhale Kanununda mevzuatında yapılacak düzenleme ile kamu kurumlarında ihaleye giren şirketler %3 engelli çalıştırma zorunluluğunu tamamladığına dair İŞKUR’dan belge getirmek zorunda olmalıdırlar. İhale sonrası firmada 50 kişi ve üzeri personel çalıştırma durumu olduğundan da %3 engelli kotasını doldurma taahhütnamesi olmalıdır.
Bu uygulama ile Devletimizin koyduğu kurala herkesin uyma zorunluluğunu uygulamada da desteklemek için fırsat oluşturulmuş olacak ve engelli bireylerin istihdamını doğrudan olumlu olarak etkileyecektir.
İstihdam & 2022 Sayılı Kanun
2022 Sayılı kanun ile aylık maaş alan engelli bireyler, istihdam edildiği takdirde bu hakkı doğal olarak ortadan kalkmaktadır. Ancak istihdam edilen engelli birey, iş yerindeki deneme süresi içerisinde mücbir sebepler veya işverenin isteği veya işyerinin ve çalışma şartlarının uygun olmaması nedeniyle engelli bireyin işten ayrılması halinde ilgili ay içerisinde engelli maaşı bağlanamadığı için bir mağduriyet oluşmaktadır. Bu mağduriyetin giderilmesi için; “İstihdam edilen engelli altı ay içerisinde istihdamına son verildiğinde, herhangi bir bürokrasi uygulanmadan, sadece işten ayrılma belgesi ile 2022 sayılı kanun kapsamında engelli maaşının tekrar bağlanmasının sağlanması” önem arz etmektedir.
İstihdam & Mesleki Eğitim Projeleri
Engelli istihdamında önemli bir yeri olan Mesleki Eğitim için İşverenlerden Kesilen Para Cezalarının kullanımı için oluşturulan komisyonda görüşülen mesleki eğitim projelerinde istihdam garantisi istenmektedir.
Engellinin sosyalleşmesi, kendisini daha iyi ifade edebilmesi ve kariyer planlamasını yapabilmesi için “Mesleki Eğitim Projeleri ve Eğitimi” önemlidir.
Engelli istihdam edilmiş olsa komisyona bu para aktarılmış olmayacaktır. İstihdam edilmeme sebeplerinden biri de kariyer ve mesleki eğitimdir. Bu sebeple istihdam garantisinin kaldırılması önem arz etmektedir.
2022 Sayılı Kanun
İstihdam edilmeyen ya da edilemeyen engelli birey 2022 Sayılı kanun kapsamında yaptığı başvuru esnasında, evde yaşayan tüm bireylerin gelir toplamının kişi başı dağılımına göre hak ettiği belirleniyor.
18 yaşını aşmış olan engelli birey artık kanun karşısında anne ve babasının sorumluluğunda olmadığı gibi oy kullanabilecek duruma da gelmiştir. Bu durumunda engelli bireye maaş bağlanması için aynı evde yaşayan kişilerin tamamının gelirine bakılması bu mevzuat ile çelişki oluşturmaktadır. Engelli bireyin sadece kendi gelir durumuna bakılarak maaş bağlanması yönünde mevzuat düzenlemesi yapılması çok yerinde olacaktır. Zira bazı engelli bireyler geçimini bu gelir ile sağlamaya çalışmaktadır.
Engellilerin Ehliyet Alımı
Engelli bireylerin sosyal hayata katılımı hareketlilik ile olmaktadır. Bu nedenle hareket kabiliyeti kısıtlı olan bireyler için ehliyet ve otomobil çok önemli bir araçtır. 2020 yılında yapılan mevzuat değişikliği ile engelli bireylerin ehliyet alıp alamayacağına il sağlık müdürlüklerinde oluşturulan komisyonların karar veriyor olması Sağlık Kurulu Raporu ile “ehliyet alabilir” kararı verilen veya önceden bu karar verilmiş olup da ehliyet almış olan kişilerin ehliyet alamamasına veya mevcut ehliyetlerinin iptal edilmesine neden olabilmektedir. Bu nedenle uzun yıllardır engelli olarak otomobil kullanan kişilerin ehliyetlerinin iptal olması nedeniyle oluşan mağduriyetlerin oluşmasının yanı sıra yeni gelişen teknoloji ile otomobil kullanabilecek durumda olan kişilerin ehliyet almasına da mani oluşturmaktadır. Bu nedenle bu mevzuatın öncelikle ivedilikle eski haline getirilmesi, sonrasında da Konfederasyonumu ile tarafların bir araya geldiği bir çalışma ile daha iyi bir mevzuat düzenlemesinin yapılması elzem görünmektedir.
ÖTV Muafiyetli Otomobil Alımları
ÖTV muafiyetli otomobil alımlarında artan ÖTV oranları nedeniyle, engellilerin alacağı otomobillerde ciddi sorunlar oluşturmaktadır. Bu sebeple ilgili mevzuatın Konfederasyonumuz ve ilgili taraflar ile yeniden çalışması gerekmektedir.
Yeniden Değerleme Oranı (YDO) ile limit arttırılması araç piyasası ile tamamen zıt bir durumdur. Bu sebeple engelli bireylerin ÖTV muafiyetli otomobil alımlarından şehit yakınlarında oluğu gibi fiyat limiti sınırlamasının kaldırılarak daha kalıcı çözüm getirilmesini öneriyoruz.
Örneğin, tekerlekli sandalyeli bir engelli piyasa koşullarına uygun araç bulamıyor. Baz Paket adı altında limit dahilinde bir çok araç manuel vitesli araçlar olup, ortopedik engelli kişinin bu araçları kullanması mümkün değildir. Ehliyetinde otomatik vites kodu kullanma zorunluluğu vardır. Geniş iç hacimli, katlanabilir koltuk, yüksek koltuklu, geniş bagaj hacim, tekerlekli sandalye, yürüteç, değnek, akülü sandalye girebileceği araçlarının alınabilmesinin önünün açılması gerekmektedir.
Evde Bakım Hizmetleri
Evde Bakım Hizmetinden yararlanan engelli ailesinin (bakan kişinin) SGK kapsamına alınarak, özlük haklarının korunması ve emeklilik hakkını elde etmesi, geleceğini düşünen engelli ailelerinin ivedilikle çözüm bekleyen bir sorundur.
Gerekli mevzuat düzenlemenin yapılması ve kriterlerin yeniden belirlenmesi önem arz etmektedir.
Prim Destekli Evde Bakım Yasası
Bakıma ihtiyacı olmayan ancak yaşlılık, trafik kazası, sonradan engelli olma gibi durumlarda bakıma ihtiyacı olacak bireyler için çalıştığı süre içerisinde çalışan bireylerden bakım desteği için prim kesilmesi, devletimize kaynak, yurttaşımıza da hayatı boyunca insani yaşam koşulu oluşturacaktır.
Ortez- Protez – Yardımı Araç Gereç – İşitme Cihazı
ve Sağlık Uygulama Tebliğ
Engelli bireylerin hayatını direkt etkileyen protez/ortez gibi engellinin toplumsal hayata tam bağımsız katılımını destekleyen olmazsa olmaz bir medikal malzemedir. Günümüzde bir adet uzun yürüme ortezi için SGK’nın ödediği tutar 1.337,7 TL dir. Ancak kullanılan ve engelliye imal edilen bir uzun yürüme ortezi piyasada ortalama 10 bin ile 30 bin TL arasında değişebilmektedir.
Diz üstü Modüler Protez için SGK’nın ödediği tutar, 2.676 TL olup, piyasada bu protez ortalama 15 bin liradan başlamaktadır.
İşitme cihazı için SGK’nın ödediği 475 TL olup, piyasada işitme cihazlarının (doktorların öngördüğü) fiyatı ortalama 7.500 TL dir.
Protez ortez ve yardımcı araç gereç konularında fiyat/kalite/garanti süresi gibi kriterler ile engelli bireylerin her gün kullandıkları bu önemli ürünlerin en kalitelisini ve kendine uygun olanını alması sağlanacak şekilde mevzuat düzenlemesi yapılması şarttır.
Mevcutta olan bu fiyat farkları kullanıcı olan engelli bireyler tarafından ödenmektedir. Yürüme, işitme ve el olarak kullanmak zorunda olan bu yardımcı araç gereçlerin SGK ödemelerinin piyasaya uygun fiyat güncellemesi yaparak ödeme yapılması ve katkı payının kaldırılması sosyal devlet ilkesine uygun olacaktır.
31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 63 üncü maddesinde engelliler ile ilgili konfederasyonlar yer almalıdır. Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) engelliler için en önemli ve gerekli kararların alındığı yerdir. Taraf olduğumuz ve ülkemiz tarafından imzalanan Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesinde yazdığı gibi engelliler ile ilgili alınan kararla da mutlaka bizzat engellilerin kendileri yer almalıdır. Bu nedenle SUT Gurupta engellileri temsilen Türkiye Sakatlar Konfederasyonu yer almalıdır.
Türk İşaret Dili
Sağırların iletişimde yaşadığı zorluklar, toplumun her noktasında önümüze çıkmaktadır. Kamu da, özelde her yerde iletişime dayalı mağduriyet yaşayan sağırların bu meselesinin çözümü için;
Milli Eğitim Bakanlığı ile yapılacak işbirliği ile ilköğretim üçüncü sınıftan itibaren “Türk İşaret Dili Eğitimi” SEÇMELİ DERS olarak müfredata eklenmesi çok yerinde olacaktır.
Engelli Raporları
Engellilerin almış olduğu engelli raporlarının tıbbi olarak değil sosyal olarak da değerlendirilmesi gerekmekte ve Konfederasyonumuz ve ilgili tüm taraflar ile çalışılarak ICF Sınıflandırma Yönetmeliğinin yürürlüğe girmesi yerinde olacaktır.
Diğer Sorunların Başlıkları
- Bütünleştirici ve Özel Eğitim,
- Otizm Eylem Planı
- Erişilebilirlik önlemini almayan kurum ve kuruluşlara yapılacak yaptırımlar,
- Engelli Hakları Ulusal Eylem Planı’nın hayata geçirilmesine dönük çalışmalar nelerdir?
- Ulusal mevzuatın gözden geçirilerek BM Engelli Hakları Sözleşmesine uyumlu hale getirilmesi hakkında çalışma yapacak bir komisyon kurulası elzemdir.
- BM Engelli Hakları Komitesinin Türkiye Nihai Gözlem Raporuna ilişkin çalışma yapılması gerekmektedir.
- Engel oranı yüzde 40’ın altına düşen engelliler için acil çalışma yapılması gerekmektedir.
- Gümrük muafiyetli otomobil ithali.